Olumsuz Davranışa Yaklaşım Ne Olmalı ?
Bir çocuğun olumsuz davranış sergilemesine sebep olan çeşitli temel faktörler vardır. Fakat aile dinamikleri, çocuğun çevresinden aldığı geri bildirimler, yaşadığı travma veya geçiş dönemleri gibi bir çok kişiye veya aileye özgü durum da olumsuz davranış sergilemesine sebep olabilir. Bu sebeple her durum kişiye özel değerlendirilmeli ve üretilen çözümlerin söz konusu çocuğun yaşadığı duruma ve karakterine uygun olmasına dikkat edilmelidir.
Her koşulda olumsuz davranışa iyi gelen bazı tepkiler vardır ve yetişkinler öncelikli olarak bu tepkilere başvurmayı seçmelidir:
1- Pozitif ilgiyi arttırmak: Özellikle çok yoğun olduğunuz zamanlarda çocuğunuzun sofra kurmak gibi küçük işlerde yardımcı olmasını isteyip bu işi ne kadar güzel yaptığını ve ya kardeşleriyle ne kadar güzel anlaştığını gözlemlediğinizi belirtip onu takdir ettiğinizi gösterebilirsiniz.
2- İlgi çekmek veya bir şeyler elde etmek için yapılan uygunsuz davranışı göz ardı etmek (tabi bu davranış şiddet ve birilerine zarar içermediği sürece): Bu yolla çocuk olumsuz davranışın etkisiz olduğunu, sadece olumlu davranışların sonuç verebileceğini öğrenir.
3- Çocuklara isteklerini uygun bir biçimde dile getirmeyi öğretmek: Örneğin çocuğun canı sıkıldıysa, ilgiye ihtiyacı varsa, kibarca 'Benimle oynar mısın?' demeli veya bir nesneyi kibarca istemeyi becerebilmelidir. Tabii bunu yaptığında çocuğu takdir etmeyi unutmamak gerekir.
4- Çocukla özel zaman geçirmek: Çocuğun her ebeveynle en az her gün 5-10 dakika özel zamanı ve haftasonları birlikte gezme imkanı olmalı.
5- 'Hayır' gibi olumsuz davranışı tetikleyen sözcüklerden kaçınmak: Örneğin 'hayır' demek yerine alternatifin ne olabileceğini söyleyin. 'Bağırmak yok' demek yerine 'lütfen sakin bir şekilde söyler misin?' denilebilir. Bir aktivite istediğinde yine 'hayır, olmaz' demek yerine, ne zaman olabileceğini söylemek olumsuz davranışı engelleyebilir.
Çocuklarımız istemediği bir görevden kaçmak için olumsuz davranış sergilediğinde nasıl davranmalıyız?
1- Motivasyonu arttırmak için seçenekler sunulabilir: Örneğin çocuk ödev yapmak istemiyorsa zamanlama ve önce hangi ödevi yapacağı konusunda çocuğa seçenekler sunulabilir.
2- Mücadele edeceğimiz noktaları iyi seçerek güç savaşlarından kaçınalım: Şayet etkili bir sonuç elde etmek için zaman ve enerjiniz yoksa, baştan evet demek sonradan evet demekten daha mantıklı ve etkilidir.
3- Günlük rutini sunmak için görsellerle desteklenmiş bir programı çocuğumuzla paylaşmalıyız: Bazen olumsuz davranışların sebebi çocuğun yaptığı işin ne zaman biteceğini veya bir sonraki aktivitenin ne olacağını bilmemesinden kaynaklanır. Dolayısıyla çocuğa o an ne yapması gerektiğini söylemek yerine program üzerinden o işin ne zaman bitip keyifli aktiviteleri ne zaman yapabileceği anlatılabilir.
4- Çocuğun hoşlanmadığı aktiviteleri hoşlandıklarından hemen önce yapmakta fayda vardır: Örneğin çocuk yemek yemeyi veya ders çalışmayı reddediyorsa, ona program gösterilerek hemen ardından ailece oyun zamanı veya televizyon zamanı olduğu hatırlatılabilir.
5- Göreve başarılması daha kolay bir biçim verebiliriz: Bazen çocuklar önlerine sunulan işi, ödevi zor bulduklarında da olumsuz davranışlarda bulunurlar. Bu yüzden görevleri küçük parçalar halinde vermek daha çok işe yarar. Örneğin çocuğa gidip dağınık odasını toplamasını söylemek yerine, oyuncakları kutuya koyması, başka bir zaman giysilerini toplaması, başka bir zaman masasını düzenlemesi söylenebilir.
