Çocuklar Neden Yanlış Davranış Sergiler ?
Her çocuk, yani her insan doğuştan gelen bazı özelliklere sahiptir ve şahsına münhasır, özel yönleri olabilir. Aynı zamanda aile, okul, arkadaşlar gibi çevresinin de etkisi altındadır ve davranış örüntülerinin şekillenmesinde karakteristik ve çevresel bir çok faktörün etkisi vardır.
Her çocuk ve her durum özel olsa da, çocukların yanlış davranış sergilemelerine sebep olan 8 önemli temel neden vardır:
1- Ebeveynlerin kuralları uygulayıp uygulamayacağını test etmek isterler: Çocukların hayattaki ana görevi; içlerinde bulundukları karmaşık dünyanın nasıl işlediğini çözmektir. Bu sebeple bazı şeyleri keşfetmek için her gelişimsel dönemde ebeveynlerini test ederler. Limitlerinin nerede bittiğini hatta limitlerinin olup olmadığını bilmek isterler. Bu test etme davranışı ebeveynler için zor
olsa da bunun normal olduğunu ve çocuklarını yönlendirme konusunda iyi bir aracı olabileceğini
bilmeleri önemlidir.
2- Evde ve okulda beklentilerin farklı olması: Çocuğun kendini güvende hissetmesi ve dünyanın
işleyişiyle ilgili sağlam bir anlayış geliştirebilmesi için istikrar çok önemlidir. Şayet çocuk evde ve
okulda davranışlarıyla ilgili farklı mesajlar alıyorsa, bu onda içten içe stres yaratır ve limitleri zorlama
davranışında bir artış söz konusu olur.,
3- Kuralları anlamamak veya beklentilerin gelişimsel düzeylerinin üzerinde olması: Zaman zaman
ebeveynlerin beklentileri çocuğun kapasitesinin üzerinde olabilir. Kurallar her zaman çocuğun
gelişimsel düzeyini göz önünde bulundurarak oluşturulmalıdır. Çocuklar verilen görevleri yerine
getirmede veya kuralları uygularken yardım ve yönlendirmeye ihtiyaç duyabilir.
4- Kendilerini kanıtlamak ve bağımsızlıklarını hissetmek isterler: İki yaşından itibaren çocukların
gitgide artan bir bağımsızlık ihtiyacı oluşur. Hayatlarıyla ilgili yetkin hissetmek için bazı şeylerin
kontrolleri altında olmasını isterler ve çocuklar kontrol edebilecekleri alanları çok kısa zamanda keşfe-
derler. Örneğin; yeme, uyuma, diş fırçalama ve giyinme gibi durumlarda güçlerini test ederin kontrol-
ün kendilerinde olduğu hissini pekiştirmeyi amaçlarlar.
5- Hasta, sıkılmış, aç veya uykulu olmaları: Çocukların temel ihtiyaçları her gün bir rutin içerisinde
karşılanmadığında bu onların zorlayıcı davranışlar sergilemesine sebep olabilir.
6- Yeteri kadar doğru bilgi ve tecrübeye sahip olmamaları: Nasıl karşıdan karşıya geçerken iki yöne
de bakmayı çocuklara öğretiyorsak, disiplinle ilgili konularda da ne yapmaları gerektiğini onlara öğret-
mek gerekir.
7- Yanlış davranışları karşısında geçmişte yetişkinlerin ilgisiyle 'ödüllendirilmiş' olmaları: Hiçbir
ebeveyn isteyerek yanlış davranışı ödüllendirmez fakat bu sık rastlanan bir durumdur. Şunu
unutmamak gerekir ki negatif ilgi de ilgidir ve yanlış davranışa kızarak, bağırarak tepki vermek dahi
çocuk tarafından ilgi olarak algılanır.
8- Ebeveynlerin davranışlarını rol model alırlar: Bir çocuğun yanlış davranmasına sebep olmanın en
kolay yolu anne-babasını yanlış davranırken veya uygunsuz kelimeler sarf ederken gözlemlemesidir.
Çocukların evde gördükleri ve tecrübe ettikleri onların normlarını oluşturur. Anne-babanın bağırması-
na şahit olurlarsa onlar da bağırırlar, fiziksel şiddete maruz kalırlarsa onlar da sinirlendiklerinde baş-
kalarına şiddet uygularlar. 'Afedersin, efendim' yerine 'ne var?' gibi sözler duyduklarında bunlar
çocukların kullandıkları kelimeler haline gelir.
Belirtilen temel maddelerin yanı sıra çocuklar sadece kendilerini ifade etmek, ilgi çekmek veya istemedikleri bir durumdan kaçmak için dahi olumsuz davranışlarda bulunabilirler. Ayrıca bazı, özellikle otizm gibi bir takım rahatsızlıklar yaşayan çocuklar duyusal ihtiyaçlarını daha güçlü bir şekilde hissettiklerinden, istedikleri anda yemek yemek, hareket etmek ve benzeri ihtiyaçları karşılamak için olumsuz davranışlar sergileyebilirler.
